วันที่ 29 มีนาคม 2566 พญ.อัมพร เบญจพลพิทักษ์ อธิบดีกรมสุขภาพจิต ได้เดินทางมาเป็นประธานในพิธีเปิดตึกฟื้นฟูผู้ป่วยจิตเวช โรงพยาบาลจิตรเวชนครสวรรค์ราชนครินทร์ อ.พยุหะคีรี จ.นครสวรรค์ โดยมีนายชยันต์ ศิริมาศ ผวจ.นครสวรรค์ พร้อมด้วยนายแพทย์สาธารณสุขจังหวัด ผู้บริหารกรมสุขภาพจิต รวมถึงคณะผู้บริหารเขตสุขภาพที่ 3 เข้าร่วมงานพิธีกันอย่างคับคั่ง ซึ่งมีข้อมูลว่า ตึกแห่งนี้ เป็นตึกเก่าที่ถูกปรับปรุงขึ้นมาใหม่ และสามารถให้การรองรับผู้ป้วยจิตรเวชที่อยู่ในขั้นฟื้นฟู ซึ่งขณะนี้มีผู้ป่วยรอเข้าบำบัดแล้ว 103 คน
อย่างไรก็ตาม อธิบดีกรมสุขภาพจิต ได้กล่าวถึงปัญหาที่เกิดขึ้นจากอดีตจนถึงปัจจุบันว่า ที่ผ่านมาจะเห็นปรากฏเป็นข่าวตามหน้าสื่อมาตลอด เกี่ยวกับผู้ที่ปัญหาสุขภาพจิต เนื่องจากหลายครั้งที่ผู้ป่วยหรือผู้ที่มีปัญหาทางสุขภาพไม่รู้ว่าจะจัดการหรือรับมือกับสิ่งที่พวกเขาเผชิญอยู่อย่างไร ซึ่งจะเห็นได้จากการดูแลหรือให้คำปรึกษาผู้ป่วยหรือผู้ที่มีปัญหาทางสุขภาพจิตนั้น ไม่สามารถจะทำได้เพียงครั้งเดียว โดยเฉพาะผู้ป่วยที่เกี่ยวข้องกับยาเสพติด เพราะการดูแลรักษาจำเป็นต้องดำเนินการให้เหมาะสมกับแต่ละบุคคล และต้องได้รับการรักษาอย่างต่อเนื่อง แต่ก็ยังพบปัญหา เพราะระหว่างการดูแลรักษา ผู้ป่วยมักจะหายไประหว่างทางของการรักษา ซึ่งอาจจะเกิดจากความไม่พร้อมของผู้ป่วย หรือไม่สามารถเข้าถึงระบบการรักษาต่อเนื่องได้ ทำให้มีผู้ป่วยบางกลุ่มอาจนำตัวเองไปสู่การแก้ปัญหาในทางรุนแรง และอาจเกิดผลกระทบกับสังคมได้ และจากสถิติจำนวนผู้ป่วย SMI-V (Serious Mental Illness and Violence) ที่เพิ่มมากขึ้น จึงทำให้เกิดเหตุการณ์ความรุนแรงต่างๆ ตามมามากมาย จนทำให้ทุกภาคส่วน เกิดความตระหนักถึงความสำคัญของปัญหาสุขภาพจิตและจิตเวช ที่ส่งผลกระทบต่อการดำเนินชีวิตของคนในสังคม
จากฐานข้อมูลกระทรวงสาธารณสุข (HDC) ปี 2565 ณ วันที่ 6 ธันวาคม 2565 พบว่า มีผู้ป่วยจิตเวชที่มีความเสี่ยง ต่อการก่อความรุนแรงในเขตสุขภาพที่ 3 ยอดสะสมตั้งแต่ปี 2559 เป็นต้นมา มีจำนวน 863 คน ดังนั้น ทางกรมสุขภาพจิต จึงได้มีการพัฒนา การคัดกรองผู้ที่เสี่ยงต่อการก่อความรุนแรง หรือ SMI-V Scan โดยระบบคัดกรองนี้จะค้นหาผู้ป่วยด้วย 5 สัญญาณเตือน ได้แก่ ไม่หลับไม่นอน เดินไปเดินมา พูดจาคนเดียว หงุดหงิดฉุนเฉียว เที่ยวหวาดระแวง พร้อมกับได้มีการนำระบบ SMI-V Care มาพัฒนาแพลตฟอร์มอิเล็คทรอนิกส์ "นครสวรรค์สุขใจ" ด้วย เพิ่มโอกาสการคัดกรอง ค้นหาผู้ป่วยจิตเวชที่อยู่ในชุมชนแต่ไม่ได้รับการวินิจฉัย ผู้ที่ติดยาเสพติดที่ไม่เข้าถึงบริการรักษาเกิดอาการทางจิตจนกำเริบหนัก อันก่อเหตุความรุนแรงได้ เพื่อส่งต่อเข้ารับการบำบัด รักษา ฟื้นฟูสภาพ ดูแลอย่างต่อเนื่องแบบไร้รอยต่อ ด้วยทีมจัดการรายกรณี เพื่อไม่ให้ผู้ป่วยอาการกำเริบหรือกลับไปเสพซ้ำ
ด้าน ผวจ.นครสวรรค์ ระบุว่า ในช่วง 3 เดือนแรก ปี 2566 นี้ ในเขตพื้นที่เขตสุขภาพที่ 3 พบผู้ป่วย SMI-V จำนวน 811 ราย ซึ่งมีจำนวนผู้ป่วยสีแดงที่ก่อคดี จำนวน 34 ราย คาดการณ์ว่าในปีงบประมาณ 2566 จากการใช้แพลตฟอร์ม "นครสวรรค์สุขใจ" จะพบผู้ป่วย SMI-V เพิ่มขึ้นเป็น 3.3 เท่า ดังนั้น นครสวรรค์ จึงให้ความสำคัญกับการป้องกันและแก้ไขปัญหาการก่อความรุนแรงที่มีสาเหตุมาจากยาเสพติดและอาการทางจิตเวช ซึ่งการดูแลรักษาผู้ป่วยโรคจิตเวชและผู้ป่วยยาเสพติดอย่างเหมาะสมเป็นสิ่งสำคัญที่จะป้องกันไม่ให้คนกลุ่มนี้ไปก่อความรุนแรงจนเกิดความสูญเสียดังที่ปรากฎให้เห็นตามสื่อต่าง ๆ จึงมีการจัดตั้งคณะอนุกรรมการสุขภาพจิตประจำจังหวัดเพื่อดำเนินการตาม พรบ.สุขภาพจิต ร่วมกับพัฒนาระบบการดูแลผู้ป่วย SMI-V ในจังหวัดโดยใช้ แพลตฟอร์ม "นครสวรรค์สุขใจ" เพื่อเร่งค้นหาผู้ป่วยที่มีแนวโน้มก่อความรุนแรงในชุมชน โดยผู้นำชุมชน อสม. อบต. ตำรวจ พัฒนาสังคมและความมั่นคงของมนุษย์ โรงพยาบาลชุมชน โรงพยาบาลจังหวัด และโรงพยาบาลจิตเวชนครสวรรค์ราชนคริทร์ กรมสุขภาพจิต และเจ้าหน้าที่ที่เกี่ยวข้องอื่นๆ ด้วยการใช้แบบประเมินพฤติกรรมก้าวร้าวรุนแรง OAS (Overt Aggression Scale) ที่พัฒนาในรูปแบบอิเล็คทรอนิกส์ สามารถแบ่งระดับผู้ป่วยเป็น รุนแรงน้อย รุนแรงปานกลาง และรุนแรงมาก เพื่อนำเข้าสู่ระบบบำบัดรักษาฟื้นฟูตามความรุนแรงของอาการ รวมถึงการเตรียมความพร้อมการดูแลผู้ป่วยของครอบครัวและชุมชน
ซึ่งสิ่งสำคัญของการดูแลรักษาผู้ป่วยโรคจิตเวชและผู้ป่วยยาเสพติดอย่างเหมาะสม จะต้องป้องกันไม่ให้ผู้ป่วยกลุ่มนี้อาการกำเริบ ก่อความรุนแรง เกิดความสูญเสียดังที่ปรากฏให้เห็นตามสื่อต่างๆ และนครสวรรค์ ได้พัฒนาการติดตามดูแลผู้ป่วยต่อเนื่องโดยทีม 5 กัลยาณมิตร ได้แก่ อสม. เจ้าหน้าที่ รพ.สต. เจ้าหน้าที่ รพช. บัดดี้ที่ผู้ป่วยไว้ใจ และทีมมหาดไทย เพื่อป้องกันก่อความรุนแรงซ้ำได้ทันการณ์ รวมทั้งจังหวัดได้ผลักดันระบบการเฝ้าระวัง SMI-V ผ่านคณะอนุกรรมการประสานงานเพื่อการบังคับใช้กฎหมายว่าด้วยสุขภาพจิตระดับจังหวัด เพื่อให้ผู้ป่วยจิตเวชยาเสพติดกลับใช้ชีวิตปกติได้ มีคุณค่าในสังคม
สำหรับโรงพยาบาลจิตเวชนครสวรรค์ราชนครินทร์เป็นโรงพยาบาลขนาดเล็ก (94 เตียง) ดูแลคนไข้ในพื้นที่ จ.นครสวรรค์ และอีก 4 จังหวัดในเขตสุขภาพที่ 3 เป็นจิ๊กซอว์ชิ้นสำคัญในการดูแลผู้ป่วยสีแดงที่มีจำนวนเพิ่มมากขึ้นเรื่อยๆ ร่วมกับผู้ป่วยที่ก่อความรุนแรงสีแดง จำเป็นต้องได้รับการฟื้นฟูในระยะเวลาที่ยาวนานเพียงพอ จนเกิดการปรับเปลี่ยนพฤติกรรมที่พึงประสงค์ และครอบครัวชุมชนมีความพร้อมเพียงพอที่จะรับผู้ป่วยกลับไปดูแล ทำให้จำนวนตึกและสถานที่ไม่เพียงพอ ทางจังหวัดจึงเห็นถึงความสำคัญ จึงสนับสนุนงบประมาณดำเนินการปรับปรุงตึกฟื้นฟูสมรรถภาพผู้ป่วยจิตเวช โรงพยาบาลแห่งนี้ขึ้นมาใหม่ โดยจะให้บริการผู้ป่วยในพื้นที่นำร่องคือ จ.นครสวรรค์ ส่วนขณะนี้มีผู้ป่วยรอเข้าบำบัดแล้ว 103 คน โอกาสนี้จึงเป็นความสำเร็จเล็ก ๆ ที่มีความหมายอย่างยิ่งต่อความสำเร็จในภาพใหญ่ นั่นคือการแก้ไขและป้องกันเหตุความรุนแรงที่มีสาเหตุมาจากยาเสพติดและอาการทางจิตเวช เพื่อความปลอดภัยและความสุขสงบของประชาชนชาวนครสวรรค์ ให้สมกับการเป็นเมืองสวรรค์อย่างแท้จริง
ภาพ-ข่าว : ณัฐพล บัณฑิตพุฒ จ.นครสวรรค์
